Bahçemize birbirinden farklı türde çeşit çeşit domates, biber, salatalık, patlıcan ve kapuz-kavun ekimleri yapıyoruz.
Kulağımıza çok gelmiştir “farklı çeşitte domatesleri yakın ekerseniz tozlaşma olur” veya “acı biber ile tatlı biberi yakın ekmeyin birbirinden etkilenir” gibi söylemlerin örnekleri çoğaltılabilir.
Meselenin aslı nedir? Sorusuna, birkaç soruyu cevaplayarak netlik kazandırmaya çalışalım.
- Tozlanma nedir?
- Kendine döllenme ve yabancı döllenme nasıl gerçekleşir?
- Hangi bitkiler yabancı döllenir?
- Yabancı döllenmeyi nasıl önlerim?
1. Tozlanma nedir?
Bitkiler ve ağaçlarda meyve oluşabilmesi için öncelikle tozlanma meydana gelmesi gerekir. Bitkilerin üzerinde erkek ve dişi organlar bulunur. Erkek çiçek tozlarının böcekler veya rüzgar vasıtasıyla (rüzgarla tozlaşma bazı ağaçlarda gerçekleşir) dişi organın tepeciğine ulaşmasıyla tozlanma meydana gelir ve ardından döllenme gerçekleşerek meyve oluşumu başlar. Bazı bitkilerde ise rüzgar ve böcekle tozlanmanın dışında çiçek yapıları gereği kendine tozlanma gerçekleşir.
2. Kendine döllenme ve yabancı döllenme nasıl gerçekleşir?
- KENDİNE DÖLLENME
Çiçeği üzerinde hem erkek hemde dişi organ bulunan bitkiler kendine döllenir. Çünkü erkek organın ürettiği tozlar dişi organ ile çok yakındır, bitki kendini kolayca döller. - YABANCI DÖLLENME
Dişi çiçek ve erkek çiçeği aynı bitki üzerinde fakat farklı farklı yerlerde bulunan bitkiler var ve bu bitkilerde tozlanma için arılar baş roldedir.
Buna örnek olarak;
İki farklı çeşit salatalığı birbirine yakın ektiğimizde, arıların bir salatalığın erkek çiçeğinden aldığı tozları diğer çeşit salatalığın dişi çiçeğine taşımasıyla yabancı döllenme meydana gelecektir.
3. Hangi bitkiler yabancı döllenir?
• Sıklıkla ekimini yaptığımız çeşitlerden Domates, biber, patlıcan ve fasulyenin çiçek yapısı (erselik) yani dişi ve erkek organları aynı çiçek üzerinde bulunduğundan büyük oranda kendine döllenir. Fakat küçük ihtimallerle de olsa yabancı döllenme nadiren görülebilir.
• Salatalık, kabak, karpuz ve kavunun erkek ve dişi çiçekleri aynı bitki üzerinde fakat farklı yerlerde bulunduğundan arılarla-böceklerle tozlanma gerçekleşir ve yabancı döllenme sıklıkla görülebilir.
4. Yabancı döllenmeyi nasıl önlerim?
• Arıların çalışma alanı çok geniş olduğundan salatalık kabak karpuz ve kavun gibi bitkileri yabancı döllenmeden korumak tam mânâsıyla mümkün olmayacaktır. Ancak örnek verecek olursak iki farklı salatalık çeşidini bahçemize ekecek olduğumuzda ve yabancı döllenmeden korumak istiyorsak bahçenin birbirinden uzak farklı noktalarına ekim yaparak bir nebze yabancı döllenmeden daha az etkilenmesini sağlayabiliriz.
• Domates, biber, patlıcan gibi bitkiler kendine döllendiğinden yabancı döllenmeden çok fazla etkilenmeyecektir ve genel olarak ciddi bir koruma işlemi yapmaya gerek duyulmamaktadır. Ancak yine de tam olarak koruma sağlamak istiyorsak tohumluk olarak belirleyeceğimiz bir tomurcuğu meyve tutumu gerçekleşene kadar bir tül kese yardımıyla koruyabiliriz. Buradaki amaç arıların veya diğer böceklerin farklı çeşit erkek çiçeklerin tozlarını, korumak istediğimiz çeşidin dişi çiçeğine taşıma ihtimalini ortadan kaldırmaktır. koruma altına aldığımız tomurcuk, çiçek açıp meyve tutumu gerçekleştiğinde tül keseyi çıkarabiliriz. Ardından kurdele ile koruduğumuz meyveyi işaretleyerek tohumluğa bırakabiliriz
Genel olarak konuyu izah etmeye çalıştık, bu konu bahçe planlaması ile yakın ilişkilidir. Bahçemizi doğru planlayarak yabancı döllenme ihtimalini en aza indirmenin yollarını ortaya koyacağız. Bahçemi nasıl planlıyorum konulu yazımızı hazırladığımızda tekrar karşınızda olacağız. Sağlıcakla.
1 Yorum